Wij hebben de afgelopen tijd meerdere vragen over loopbaanmogelijkheden, veranderen van baan en professionalisering gesteld. Met het einde van het schooljaar in zicht een geschikt onderwerp om een blog over te schrijven.

Voorwaarden voor plezier

We vroegen onze gebruikers wat ze nodig hebben om over 3-5 jaar nog met plezier voor de klas te staan. Opvallend is dat een vast contract niet het belangrijkst is. Erkenning van kennis en expertise, ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden, uitdagende taken naast taken voor de klas, en passend salaris en vermindering van werkdruk worden het meest genoemd.

We vroegen vervolgens wélke van deze omstandigheden er momenteel gerealiseerd zijn. Een groot deel van onze gebruikers heeft een vast contract (wat wijst op een mogelijke bias van ons panel).

Er zijn, naast een vast contract, maar weinig voorwaarden waarvan meer dan 50% van de gebruikers aangeeft dat het momenteel aanwezig is. Passend salaris in het vo (57%), mogelijkheid tot sparren met collega’s in het mbo en so (56%), kleine klassen (56%), erkenning van kennis en expertise (50%) en uitdagende taken naast taken voor de klas (50%) in so.

Slechts een klein deel geeft aan geen te hoge werkdruk te ervaren en ook kleine klassen komen maar weinig voor (met uitzondering in het so). Een balans van (les)uren en taken is ook iets wat maar weinig Tappers momenteel ervaren. Slechts 30 tot 40 % van de deelnemers ervaren uitdagende taken naast taken voor de klas, erkenning van kennis en expertise, ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden. Anders verwoord: 60 tot 70% van de leraren ervaart momenteel geen erkenning van kennis en expertise, ontwikkel-en doorgroeimogelijkheden, en uitdagende taken naast taken voor de klas.

Loopbaanmogelijkheden

We hebben onze deelnemers ook gevraagd naar loopbaanmogelijkheden op hun school en in het onderwijs in het algemeen. Leraren werkzaam in het mbo zijn het meest negatief over de loopbaanmogelijkheden (let op, kleine groep). Met name leraren werkzaam in het basisonderwijs zijn negatiever over de loopbaanmogelijkheden in het onderwijs in het algemeen, dan binnen hun eigen school/bestuur.

Voor zowel het po als vo geldt dat met toenemende ervaring onze gebruikers wat sceptischer zijn over de loopbaanmogelijkheden binnen hun school/bestuur. We hebben vervolgens gevraagd naar belemmeringen voor loopbaanmogelijkheden.

De top 3 in alle sectoren (m.u.v. het so) bestaat uit dezelfde belemmeringen:

1. ontbreken van rollen/functies waarin je voor de klas kan blijven staan én door kan groeien in een aanvullende functie
2. te weinig tijd om buiten het lesgeven om kennis en expertise in te zetten
3. gebrek aan mogelijkheden om binnen het schoolbestuur door te kunnen groeien naar een hogere salarisschaal/functie.

Deze belemmeringen komen overeen met de genoemde voorwaarden die nodig zijn om over 3-5 jaar nog met plezier voor de klas te staan (figuur 1) en die slechts bij een beperkt deel van de leraren op dit moment aanwezig zijn (figuur 2).

En als we de vraag over voorwaarden die momenteel aanwezig zijn kruisen met de vraag over loopbaanmogelijkheden in het bestuur zien we dit ook duidelijk terug: leraren die aangeven dat er in hun bestuur minder loopbaanmogelijkheden zijn, ervaren minder vaak ontwikkel-/doorgroeimogelijkheden, minder vaak erkenning van kennis en expertise, en minder vaak uitdagende taken naast taken voor de klas.

In een recent verschenen rapport, de positie van academische opgeleide leerkrachten in het primair onderwijs: inzet, benutting, waardering en loopbaanmogelijkheden, zien we dezelfde conclusies (let op; dit rapport richt zich op academische opgeleide leerkrachten werkzaam in het po):

“Een groot deel (71%) van de uit het onderwijs vertrokken academische leerkrachten geeft aan dat het gebrek aan loopbaanmogelijkheden een belangrijke factor was bij de beslissing om het onderwijs te verlaten. Ook het gebrek aan uitdaging is vaak als reden genoemd.“

“Ook door de academisch opgeleide leerkrachten die nu in het po werkzaam zijn, worden de loopbaanmogelijkheden door een groot deel van de leerkrachten als onvoldoende of matig ervaren: 28% noemt de loopbaanmogelijkheden matig en 19% zelfs ronduit onvoldoende. Deze cijfers komen in grote lijnen overeen met de cijfers uit eerder onderzoek. Academische opgeleide leerkrachten zien veel belemmeringen ten aanzien van hun loopbaanmogelijkheden. De vaakst genoemde belemmering is dat er te weinig tijd buiten het lesgeven om is om iets met die academische vaardigheden te doen (66%). Ook geeft ongeveer de helft van de leerkrachten aan dat er onvoldoende professionaliseringsmogelijkheden binnen de academische vaardigheden zijn, en dat er onvoldoende ontwikkelmogelijkheden binnen de organisatie zijn.”

Wat goed zou zijn om academische leerkrachten te behouden in het po, lijkt dus ook op te gaan voor leraren in het vo of mbo.

Uit onderzoek blijkt dat voor het aantrekken en behouden van leraren financiële prikkels, loopbaanperspectief, professionalisering, en het verlagen van de werkdruk effectief zijn. Dit komt overeen met hoe de gebruikers van Teacher Tapp dit ervaren.

Geen tijd voor professionalisering

Omdat professionalisering ook een rol speelt willen we daar graag tot slot even naar kijken. De volgende effectieve interventies op het gebied van professionaliseren zijn bekend uit onderzoek:

• Coaching
• Gerichte bijscholing
• Lerende en reflecterende teams
• Peer learning

Hoe deze vormen op de scholen van onze deelnemers worden ingezet is iets wat we de komende tijd graag gaan uitzoeken.
Wat we al wel gevraagd hebben is in hoeverre de mogelijkheden voor scholing die worden aangeboden aansluiten bij de eigen behoeften.

Bij de leraren die aangeven dat scholing altijd of regelmatig aansluit bij eigen behoeften zien we een grotere groep die ontwikkel- en doorgroeimogelijkheden en erkenning van kennis en expertise ervaart. Het percentage leraren dat uitdagende taken naast hun taken voor de klas en de mogelijkheid tot sparren met collega’s heeft, is ook hoger bij deze leraren dan bij de leraren die soms, zelden of nooit aansluiting met de eigen behoeften ervaart bij aangeboden scholing.

Een van de dingen die effectief zijn voor het professionaliseren van leraren zijn lerende en reflecterende teams. Wij legden onze deelnemers de volgende stelling voor: “Er is binnen mijn school voldoende tijd om samen met collega’s te leren”

Een klein deel van de leraren geeft aan dat er niet voldoende tijd is, maar dat dat geen probleem is. Een vergelijkbaar deel geeft dat er wel voldoende tijd is, maar dat ze daar geen gebruik van maken. In het basisonderwijs geeft echter 47 % aan dat er niet voldoende tijd is en dat dat een probleem is. In het mbo is dit 58% en in het vo zelfs 64%. Als er onvoldoende tijd is om samen met collega’s te leren, leraren geen ontwikkelmogelijkheden ervaren en hun kennis en expertise niet erkend wordt, zullen leraren het beroep verlaten. Dit alles is natuurlijk niet nieuw. Maar, met het afwijzen van weer een groot deel van de aangevraagde lerarenbeurzen wel erg urgent.

Tips

Elke dag geven we een lees- of luistertip mee. In de blog zetten we ze altijd op een rij. Deze keer de tips van 8 tot en met 14 juli.

Van methodeslaaf naar didactisch expert
Samen leren met collega’s in aanwezigheid van een interne academie
TeacherTapp bij Pictio Onderwijspodcast: Ventilatie, verkoeling en wisselen van baan
De verbetercultuur is opgenomen in de bewezen effectieve interventies van het NPO
Met lesobservaties de kwaliteit van het onderwijs bewaken
De revolutie voor het lerarentekort
De maakbaarheid van leerprestaties – mijn 3 havo