Vorige week had onze blog een weekje vakantie. Omdat het in een deel van het land afgelopen week nog voorjaarsvakantie was, doen we deze week nog even rustig aan. In deze blog geven we een zeer algemene analyse van een aantal open vragen die we stelden: Wat is volgens jou een treffend of typerend voorbeeld van de leerling/student/cursist anno 2023? Welke volgens jou overbodige, onproductieve en/of onnodige taken nemen volgens jou te veel van je tijd in beslag? Wat is een (grote) misvatting, over je doelgroep, werk en/of het vak dat je geeft, die je graag de wereld uit zou willen hebben? En we bespreken welke pedagogische legitimering het meest dominant is bij Teacher Tappers wanneer je ze het mes op de keel zet……
De leerling/student/cursist anno 2023
We vroegen wat volgens onze deelnemers momenteel de grootste uitdaging is bij leerlingen/studenten/cursisten. Concentratie tijdens de les en motivatie worden veel genoemd. Leervertraging wordt minder genoemd. In het hoger onderwijs (maar dat is een kleine groep deelnemers!) wordt mentale gezondheid meer genoemd dan in de andere sectoren (figuur 1).
Dat motivatie en concentratie een probleem zijn, zien we ook terug in onze open vraag, die we stelden in samenwerking met van12tot18. Het kán zijn dat de eerste vraag over de grootste uitdaging de resultaten wat heeft ‘geduwd’ in een bepaalde richting, maar het beeld dat we zien, wordt ook bevestigd door onderzoek. “Het aantal jongeren met mentale klachten is sinds het einde van de laatste coronalockdown (die begin 2022 eindigde) nauwelijks afgenomen. Waar het percentage jongeren met psychische problemen in de zomer van dat jaar afnam, steeg het afgelopen najaar weer, meldt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).”
Wat zien we dan?
Toegegeven, we hebben weinig werk gemaakt van het verwijderen van inhoudsloze, veel voorkomende woorden. Een groot deel hebben we verwijderd (de, het, een, ook, met, die, dat, want, etc.), maar we hebben niet alles op de letter doorgespit. Wat een korte blik ons leert is dat er veel gezegd wordt dat leerlingen niet gemotiveerd zijn, lethargisch en laks zijn, verslaafd zijn aan hun telefoon, weinig willen, korte lontjes hebben, en het vooral leuk willen vinden. Vinden ze het niet leuk, dan willen ze het niet doen. Ze hebben weinig concentratie, zijn veel/snel afgeleid en, dat lazen we ook een paar keer, worden gepamperd door hun ouders/zijn prinsen en prinsessen. Gaat het niet zoals ze willen dan zijn ze mondig (en ouders ook). Door de coronaperiode missen ze bepaalde vaardigheden, of zijn minder ontwikkeld (bijvoorbeeld op sociaal gebied). De teneur is vooral negatief, is onze indruk van de resultaten. Gelukkig zien we ook opmerkingen over onzekerheid, hulp nodig hebbend, kritisch, leergierig, nieuwsgierig, creatief en lief. We zullen nog verder in de resultaten duiken, want het zet ons wel aan het denken!
Pedagogische legitimeringen
In de resultaten van onze open vraag van de leerling anno 2023 zagen we vooral opmerkingen over wat je zou kunnen bestempelen als de pedagogische aspecten van onderwijs. Niet zozeer vakinhoudelijk, maar meer gericht op de algemene ontwikkeling en (mogen we dat zeggen?) de persoonsvorming van de leerlingen. Dat (en de feedback van een deelnemer om wat meer pedagogische vragen te stellen) deed ons besluiten om vragen te stellen over zogenaamd pedagogische legitimeringen. Pedagogische idealen/prioriteiten/legitimaties zijn sturend voor wat je in een concrete situatie in het belang van leerlingen/studenten/cursisten vindt, en het kunnen verwoorden en verantwoorden van het waarom en waartoe van je handelen. Zie je leerlingen/studenten/cursisten bijvoorbeeld als kwetsbare kinderen die in een onveilige wereld hun weg proberen te vinden, dan hebben je pedagogische idealen bijvoorbeeld betrekking op het bieden van een veilige omgeving. Zie je het belang van leerlingen/studenten/cursisten vooral in termen van het bijdragen aan de mondigheid van leerlingen en het leren voor zichzelf op te komen, dan richten je idealen zich waarschijnlijk meer op de school als een vrijplaats voor ontmoeting en debat. Het zijn de idealen volgens welke jij je onderwijs wil vormgeven.
Op basis van onderzoek naar de wijze waarop leraren hun interacties met hun leerlingen legitimeren, heeft van Kan een typologie van pedagogische legitimaties samengesteld.
*Zorglegitimering: is erop gericht leerlingen te zien als kwetsbare wezens, die afhankelijk zijn van volwassenen om te
overleven in een veeleisende wereld.
*Persoonlijke legitimering: is erop gericht leerlingen te begrijpen als unieke sociale wezens, die een persoonlijke relatie met de leraar hebben.
* Contextuele legitimering: is erop gericht de leefomstandigheden, het verleden, en de praktische levensbehoeften van leerlingen te betrekken bij onderwijssituaties
*Kritische legitimering: is erop gericht leerlingen te bevrijden van beperkende ideeën over zichzelf en van de
levensomstandigheden die deze ideeën inslijpen
*Functionele legitimering: is erop gericht het maximale uit kinderen te halen in termen van hun prestaties op school
* Psychologische legitimering tenslotte, is erop gericht het gedrag van leerlingen te labelen in mentale of emotionele termen ten einde adequaat onderwijs te kunnen verzorgen.
Wij legden onze deelnemers enkele stellingen voor en vroegen welke ze belangrijkste vonden. We gaan hier in op de stellingen die gaan over wat deelnemers in het belang van hun leerlingen/studenten/cursisten vinden betreffende de leef- en werkomgeving, het onderwijzen en leren en de ontwikkeling van leerlingen/studenten/cursisten.
Een groot deel van de deelnemers vindt het van belang dat de school een beschermde en veilige plaats biedt of dat school leerlingen/studenten/cursisten uitdaagt hun potentieel te verwezenlijken. Dit sluit aan bij de zorg- en persoonlijke legitimering van van Kan. Ook als het gaat om het onderwijzen en leren van leerlingen/studenten/cursisten (het hoe) wordt de uitspraak die past bij de zorglegitimering het meest gekozen: het is van belang de leerlingen/studenten/cursisten met geduld, zorg en aandacht te begeleiden bij het leerproces. De kritische en psychologische legitimering volgen op afstand. Ook als het gaat om het wanneer komt de zorglegitimering het meest voor.
Het is natuurlijk zo dat er echt maar eentje gekozen mocht worden, terwijl je voor veel keuzes in het onderwijs en interactie verschillende redenen kan hebben, en meerdere keuzes op verschillende manieren kunt verantwoorden. In de toekomst gaat het misschien mogelijk zijn dit soort vragen te beantwoorden door de opties in een bepaalde volgorde te zetten!
Maar goed, als je onze deelnemers dus ‘het mes op de keel zet’, dan komt de zorglegitimering vooral naar boven. Interactie met leerlingen/studenten/cursisten worden dan vooral gelegitimeerd (waarom deed ik wat ik deed, wat wil ik bereiken?) in termen van een veilige en beschermende leef- en werkomgeving: nadruk op de school als beschutting tegen de buitenwereld en als een plaats van herstel en ondersteuning en nadruk op de klas als een zorgzame en
koesterende omgeving. Met betrekking tot het leren en onderwijzen wordt vooral gesproken in termen van belang om met zorg en aandacht om te gaan met leerlingen/studenten/cursisten met nadruk op geduld t.a.v. de instructie, op het bevestigen van de vaardigheden en prestaties, op het ondersteunen van het bevattingsvermogen en op de emotionele gesteldheid van leerlingen/studenten/cursisten. En als het gaat om de ontwikkeling van leerlingen/studenten/cursisten legitimeren leraren met een zorglegitimering hun handelen in interacties vooral in termen van het hebben van bescheiden verwachtingen t.a.v. de ontwikkeling van leerlingen/studenten/cursisten. Nadruk op preventieve maatregelen om te beschermen, op kleine stappen/horten en stoten in de ontwikkeling en op de unieke ontwikkelingsvoortgang van leerlingen.
Onnodige taken
Als je als leraar durft aan te geven wat je wil bereiken in het onderwijs (je idealen en legitimaties), kan je op basis daarvan ook zeggen dat je iets niet doet. Dat een maatschappelijke taak niet binnen de visie van je school/onderwijs past, bijvoorbeeld. Maar nee zeggen is niet altijd makkelijk. Wij vroegen onze deelnemers of ze makkelijk prioriteiten kunnen stellen, of ze wel eens overbodige taken doen, én welke overbodige, onproductieve en/of onnodige taken volgens hen te veel van hun tijd in beslag nemen.
Een meerderheid van de deelnemers zegt makkelijk prioriteiten te kunnen stellen in het werk. Maar ook als je kunt prioriteren doe je wel eens taken die je overbodig vindt. Het percentage deelnemers dat het (helemaal) eens is met die stelling is echter wel wat lager dan bij de deelnemers die niet makkelijk kunnen prioriteren.
Het leukste (vinden wij!) is uiteraard een beeld krijgen van wat volgens onze deelnemers overbodige, onproductieve en/of onnodige taken zijn die te veel van hun tijd in beslag nemen. Ook hier kiezen we voor een ruwe weergave van de resultaten in een woordwolk. Administratie (zoals groepsplannen schrijven en invoeren), vergaderen en overleggen, studiedagen en schoonmaken of opruimen (soms de rommel van collega’s!) komen als winnaars uit de bus.
Misvattingen
Tot slot…..Wat is een (grote) misvatting, over je doelgroep, werk en/of het vak dat je geeft, die je graag de wereld uit zou willen hebben?
De antwoorden op deze vraag kunnen we indelen in algemene misvattingen, misvattingen over een specifieke doelgroep en misvattingen over een bepaald vak.
Twee heel duidelijke algemene misvattingen die onze deelnemers graag de wereld uit zouden willen hebben:
Dat je veel vakantie hebt en dat je naar huis kunt als om 14.00 of 15.00 uur de leerlingen naar huis gaan.
Met betrekking tot misvattingen over doelgroepen zien we veel terug over kleuters en leerkracht zijn bij de kleuters, maar ook over vmbo’ers en het praktijkonderwijs, en het gymnasium. Opvallend, zeker in het licht van onze open vraag over de leerling/student/cursist anno 2023 (ongemotiveerd, laks, prinsen en prinsesjes) is dat we ongeveer 11 keer lazen dat het een misvatting is dat leerlingen ongemotiveerd zijn!
Om de misvattingen per schoolvak moesten wij zelf het hardst lachen 🙂 We delen hieronder een paar quotes, en dat is echt een willekeurige greep!
Dat je altijd lekker vroeg klaar bent.
Dat leraar zijn zo makkelijk is vanwege veel vakantie
Altijd vakantie, 3 uur vrij, het enige wat je hoeft te doen na schooltijd is toch nakijken?
Dat je altijd lekker vroeg klaar bent. Dat we zo veel vakantie hebben; bijna niemand weet hoe dat zit en daar erger ik me dood aan!
“Als de kinderen naar huis gaan dan ben jij ook lekker vrij”
Het lerarentekort is een structureel probleem
Dat het werken met kleuters makkelijker is dan een hogere groep. Dat ik ben “gedegradeerd” toen ik van groep 6 naar groep 1/2 ging.
Groep 8 doet alleen maar musical na de eindtoets.
“Maar 8 kinderen in je klas, dat is lekker rustig” in het speciaal onderwijs…
Praktijkonderwijs: ‘debielenschool’, kunnen niks, kunnen niks bereiken, dom, crimineel, blablablabla. Maar… Mooiste doelgroep waarmee je kunt werken! Punt!
Dat middelbare scholieren vooral niet leuk en erg ongemotiveerd zijn
“Oh gymnasium, dan gooi je een boek in het lokaal en je bent klaar.”
Mbo’ers zijn dom en niet-bevlogen
Op de lerarenopleiding ben je alleen inhoudsloos aan het reflecteren
Dat een bioloog weet hoe alle bomen heten.
Aardrijkskunde gaat alleen over topografie…
“ik ben slecht in wiskunde, want mijn moeder is slecht in wiskunde”. Een collega stelde laatst voor te antwoorden met “was jouw moeder ook zo lui dan?”
Misvatting 1: Bij Nederlands ben je alleen bezig met spelling en grammatica.
Misvatting 2: Pubers zijn lastig om les aan te geven.
Misvatting 3: In het onderwijs werken is een roeping
Dat je als biologiedocent alles weet over elke medische aandoening en kamerplant die het niet zo lekker doet.
Dat iedereen toch al Engels kan want gamen en Netflix
Tips
Elke dag geven we je een lees-, kijk-, of luistertip. En elke week verzamelen we de tips van de afgelopen week op onze blog! Deze week de tips van 17 februari tot en met 2 maart!
Blog Teacher Tapp NL
Podcastserie ‘Minder uren, betere lessen? Aflevering 6
Heldere inzichten voor het stimuleren van kansen
Aan de slag met duurzaamheid op school
Keuze-uren, niet altijd een goede keuz
10 tips om prioriteiten te stellen in je werk
Sectorplan COVID-19 funderend onderwijs
Een relatieparadox in het onderwijs
Pedagogiek zit in alle onderwijs verweven
Vermijd bewijsmateriaal
Zelfsturend leren en zelfregulatie; een wereld te winnen
Praatkaartjes voor een geslaagd groepsgesprek in je klas
Giving everyone a voice; the dynamics of team meetings
Waar zeg jij nee tegen?
LLEARN podcast #37: Wat is er mis met keuze-uren?
Lesgever in beeld tijdens een instructievideo: afleider of motivator?