Deze blog is geschreven door docent filosofie Desiree Berendsen en Pieter Leenheer, auteur van De bril van de leraar (en van dit artikel in Van 12 tot 18 over hetzelfde thema als deze blog). Over de beroepsidentiteit van de leraar voortgezet onderwijs. Beiden maken deel uit van een werkgroep die via het opzetten van de Denktank leraren VO de dialoog over goed leraarschap wil bevorderen. Ze hebben de mogelijkheid gekregen om via Teacher Tapp een serie vragen te stellen en de resultaten hiervan te verwerken tot een blog.

Versterking van de beroepsgroep via het gesprek over goed leraarschap via een Denktank leraren vo

Zijn leraren professionals, zoals artsen, advocaten en verpleegkundigen dat zijn? Een professional is iemand met gespecialiseerde kennis, gesocialiseerd binnen een groep, met een beroepsethiek en grote mate van autonomie (Wilensky, in Noordegraaf, 2007). Klassieke professionals bepalen zelf de inhoudelijke standaarden en wie toegang heeft tot de groep. Professionals in de publieke sector, zoals leraren, hebben geen complete zeggenschap over de standaarden, maar zouden daar wel een stem in moeten hebben, gezien de aard van hun werk.

Als leraar lijkt het voor de hand te liggen dat we onszelf wel zien als professional. Om dat waar te maken, is er nog wel wat werk aan de winkel. Een professionele beroepsgroep heeft invloed op en zeggenschap over de standaarden en moet het dus eens zijn over wat het betekent een goede leraar te zijn. Zijn we het daar als leraren over eens?

Interessant is dat ruim 80 % van de leraren die de vragen in de Teacher Tapp App ingevuld hebben, het belangrijk vindt om het gesprek over wat goed onderwijs en goed leraarschap is, te voeren. Ruim 60% van de respondenten zegt zo’n gesprek ook dagelijks of wekelijks te voeren. Het begin is er dus.

Dat gesprek wordt vooral in de personeelskamers op school gevoerd. Samen onderwijs ontwikkelen en/of elkaars lessen observeren en bespreken zijn ook manieren die bij meer dan 70% van de leraren favoriet zijn. Dat komt overeen met onderzoek, bijvoorbeeld van de stichting Leerkracht, waaruit blijkt dat dit samen onderwijs ontwikkelen en elkaar feedback vragen en geven effectieve manieren zijn om je onderwijs te verbeteren (Geijssel e.a. 2009, Verbiest 2016, Sligte e.a 2018). Een interessante vervolgvraag is hoe vaak de collega’s die ingevuld hebben dat hierdoor het gesprek over goed onderwijs op gang komt ook daadwerkelijk samen onderwijs ontwikkelen en elkaars lessen bezoeken.  

De meeste respondenten voeren dat gesprek dus het liefst dicht bij huis. Maar wil je als beroepsgroep een stem krijgen in de onderwijspolder dan heb je een groter platform nodig. Afgaande op de antwoorden van de respondenten zijn vakbond of lerarenorganisatie daar echter niet meteen de aangewezen plek voor. Wat leraren vo betreft zal dat wel te maken hebben met de mate waarin men zich daardoor vertegenwoordigd voelt. Ruim een derde van de leraren in het VO  in de respondentengroep van de Teacher Tapp voelt zich vertegenwoordigd door een vakbond en een schrale 11 % door een lerarenorganisatie, terwijl een derde zich niet voldoende vertegenwoordigd voelt en dat een probleem vindt. Op dat punt is trouwens wel een interessant verschil met het po te zien: daar voelt bijna 50% zich vertegenwoordigd door een lerarenorganisatie, iets dat ongetwijfeld te maken heeft met de komst van het Lerarencollectief.

Welke opties zijn er dan wel voor leraren werkzaam in het voortgezet onderwijs? De professionele dialoog en daarmee de versterking van de beroepsgroep kan volgens collega’s op verschillende manieren gevoerd worden. Dat kan met een tour door het land zoals de Denktank leraren vo voorstelt. Daar ziet maar 1/3 van de leraren werkzaam in het po en vo het nut van in.

Toch denken wij dat een echt en gestructureerd gesprek voeren kan zorgen voor impact in het voortgezet onderwijs. De verschillende bijdragen die nu via social media, blogs, columns en tijdschriften langskomen zijn inhoudelijk goed, maar missen het doel. Inspraak op sectorniveau vereist meer. Het oprichten van een beroepsorganisatie of het expliciteren van standaarden lijkt voor veel collega’s geen prioriteit te hebben, 19% van de leraren in het VO ziet het oprichten van een beroepsorganisatie als een route voor de versterking van de beroepsgroep, 26% het vaststellen van beroepsstandaarden. In een gesprek zou het interessant zijn om te vragen of mensen het nut niet zien van een beroepsgroep en standaarden, of dat ze er echt tegen zijn.

Denktank Leraren vo

De grote vraag is al met al hoe je leraren een stem geeft in het voortdurende gesprek over de inrichting van het onderwijs in Nederland.  Op dit moment klinkt die stem onvoldoende duidelijk. Zeker waar het leraren vo betreft.

De Denktank leraren vo wil daarin verandering zien te brengen. De gebruikers van Teacher Tapp NL geven duidelijk aan dat het voeren van een gesprek over goed leraarschap belangrijk is voor het versterken van de beroepsgroep. Alleen representeert deze groep nog geen 0.5% van de ongeveer 70.000 leraren die in Nederland in het voortgezet onderwijs werken. Er is dus nog heel wat werk aan de winkel.

Wil je een duidelijk geluid kunnen laten horen in discussies over bevoegdheden of curriculum, dan moet je weten wat ons als leraren bindt en wat wij als goed leraarschap beschouwen. De urgentie is hoog: er wordt gesproken over bevoegdheden (beroep) en over het curriculum (vak), waarbij leraren vaak het gevoel hebben niet gehoord te worden. Daarom gaan we het gesprek aan. Doe je mee?

Tot de kerngroep van de Denktank leraren VO behoren Desiree Berendsen (docent filosofie, coördinator scholing & ontwikkeling Corderius College Amersfoort); Erik Ex (leraar geschiedenis Cygnus Gymnasium; columnist Trouw); Harm Tiggelaar (docent filosofie Gymnasium Amersfoort JvO; voorzitter Platform VVVO); Jasper Rijpma (docent grote denkers, geschiedenis en aardrijkskunde Hyperion Lyceum). Secretariële ondersteuning verleent voorlopig Pieter Leenheer (auteur van De bril van de leraar en de stripbundel Collega’s!).

Wil je op de hoogte gehouden worden van de activiteiten van de Denktank leraren vo? Laat dan hier je contactgegevens achter. Wil je meer weten, of heb je suggesties, neem dan contact op via beroepsgroepvo@gmail.com.

Geijsel, F. P., Sleegers, P. J. C., Stoel, R. D., & Krüger, M. L. (2009). The effect of teacher psychological, school organizational and leadership factors on teachers’ professional learning in Dutch schools. The Elementary School Journal, 109(4), 406-427.

Noordegraaf, M. (2007). From “Pure” to “Hybrid” Professionalism: Present-Day Professionalism in Ambiguous Public Domains. Administration & Society, 39(6), 761-785.

Sligte, H.W, Admiraal, W.F., Schenke, W., Emmelot, Y.E., Jong, L.A.H. de. (2018). De School als PLG. Ontwikkeling van scholen voor voortgezet onderwijs als professionele leergemeenschappen. Onderzoeksrapport. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Verbiest, E. (2016). Professionele Leergemeenschappen: Een inleiding, Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

Natuurlijk zien wij bij Teacher Tapp ook graag een sterke beroepsgroep. We dragen graag bij aan het gesprek over het beroep middels onze dagelijkse vragen. Ook wij streven naar een grotere vertegenwoordiging. Heb je collega’s die de app nog niet gebruiken? Deel de app dan, vraag of je collega’s ook meedoen en vergroot daarmee het inzicht in ‘hoe het op scholen gaat’.

Tips

Een sterke beroepsgroep betekent ook een geïnformeerde beroepsgroep. Wij dragen daar middels onze dagelijkse tips graag aan bij. Zoals elke week, vind je in onze blog de tips die we in de app geven. Dit zijn de tips van 1 tot en met 8 maart!
Waarom bijles op school een groot verschil maakt
Geld maakt alleen zo gelukkig
Humor in de les? Geen lachertje!
Zittenblijven of overgaan: hoe objectief nemen leraren deze belangrijke beslissing?
Teacher Tapp NL blog: Werkdruk, controle en vertrouwen
Docenten als ontwerpers van schoolvernieuwing: hoe pak je dat aan?
Diamond ranking: een werkvorm voor complexe vraagstukken